Aile hukuku kapsamında soybağı (nesep bağı) ve babalık davası, çocuğun anne ve baba ile ilişkisini düzenleyen önemli bir konudur. Bu yazıda, soybağı ve babalık davasına ilişkin temel noktaları maddeler halinde özetleyeceğiz.
Soybağı (Nesep Bağı) Nedir?
• Çocuk ile ana arasında soybağı, doğumla kurulur.
• Çocuk ile baba arasında soybağı ise evlilik (babalık karinesi), tanımayla veya hâkim kararıyla (soybağının reddi davası) kurulabilir.
• Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak 300 gün içinde doğan çocuğun kocaya bağlanması, ananın evlilik sırasında gebe kaldığının ispatıyla mümkündür.
• Kocanın gaipliğine karar verilmesi hâlinde 300 günlük süre, ölüm tehlikesinin veya son haber tarihinden işlemeye başlar.
• Çocuk evlilik sona ermesinden başlayarak 300 gün içinde doğmuş ve ana da bu arada yeniden evlenmiş olursa, ikinci evlilikteki koca baba sayılır.
• Bu durumda çürütülürse ilk evlilikteki koca baba sayılır (karinelerin çakışması).
• Örneğin Mahmut ile Şule boşandı. Şule 300 gün içinde doğum yaparsa çocuğun babası olarak Mahmut kabul edilecektir ancak Şule 300 gün içinde Aydın ile evlendi ve yine 300 günlük süre dolmadan doğum yaptıysa ikinci evlilikteki koca olan Aydın baba olarak kabul edilecektir.
Soybağının Reddi Davası
• Koca, soybağının reddi davasını açarak babalık karinesini çürütebilir.
• Bu dava ana ve çocuğa karşı açılır.
• Çocuk ile koca arasında soybağı, kocanın dava hakkına sahip olup olmadığına bakılmaksızın, dava açıldığında ana rahimine düşmüşse sonradan evliliğin sona ermesiyle ispat yükü yoktur.
Babalık Davası
• Çocuk ile baba arasında soybağı mahkemeye başvurulmadan aşağıdakilerden biriyle de kurulabilir:
• Doğum giderleri.
• Doğumdan önceki ve sonraki 6’şar haftalık geçinme giderleri.
• Gebelik ve doğumun gerektirdiği diğer giderler.
• Çocuk ile baba arasında soybağının mahkemeye başvurulmadan kurulabilmesi için tanınma gerekir.
• Çocuk, doğumu ve baba olmadığını veya ananın gebe kaldığını öğrendiği tarihten başlayarak 1 yıl içinde ana, baba, çocuk tarafından veya çocuğun ölümü hâlinde altsoyu, Cumhuriyet savcısı, Hazine ve diğer ilgililer tarafından tanınmayı ve tanınmanın iptalini dava hakkına sahiptir.
• Çocuğun dava hakkı, ergin olmasından itibaren en geç 1 yıl içinde kullanılmalıdır.
• Çocuk ergin olduğu tarihten başlayarak 1 yıl içinde soybağını reddi davası açabilir.
• Süreler geçtiği hâlde gecikmeyi haklı kılan sebepler varsa, sebebin ortadan kalkmasından başlayarak 1 ay içinde dava açılabilir.
Tanınma
• Tanınma, noter tarifiyle bir hukuki işlemle yani ananın veya çocuğun rızası aranmaz.
• Tanınma, nüfus memuruna yazılı başvurusu, mahkemeye yazılı başvurusu, resmî senette yapılacak beyan veya vasiyetnamesinde yapılacak beyanla olur.
• Tanınma beyanında bulunan kimse küçük veya kısıtlı ise, veli veya vasinin de rızası gereklidir.
• Başka bir erkek ile soybağı bulunan çocuk, bu bağ giderilmeden tanınamaz.
• Tanınma, çocuğun kayıtlı bulunduğu nüfus memuru, sulh hâkimi, noter veya vasiyetnameye ağan hâkim, tanınmayı çocuğun kayıtlı bulunduğu nüfus memurluklarına bildirir.
• Çocuğun kayıtlı bulunduğu nüfus memuru da tanınmayı, ana, çocuk veya çocuk vefat altsoyu ise vesayet makamına bildirir.
Babalık Davası Nedir? Nasıl Açılır?
• Çocuk ile baba arasında soybağının mahkemece belirlenmesini ana ve çocuk taraflardan açılması kayımdır; kayyım mirasçılarından açılması ana itibar edilir.
• Davalı, çocuğun doğumundan önceki 300 gün arasında olsa bile gebe kalma döneminde ananın başka biriyle ilişkide bulunmuşsa; babalık karinesi çürüyebilir.
• Babalık davasında kocaya, çocuk ile ilişkisi sebepler varsa, sebebin ortadan kalkmasından başlayarak 1 yıllık süre bitilikten sonra açılır.
• Çocuk ile başka bir erkek arasında soybağı ilişkisi bulunuyorsa ilişkisinin kendisinden daha fazla olduğu veya bir üçüncünün kişiye göre ispatlarsa karine geçerliliğini kaydeder.
Süreler
• Çocuğun dava hakkı, doğumu ve babasının olmadığını öğrendiği tarihten başlayarak 1 yıl içinde kullanılmalıdır.
• Çocuk, ergin olduğu tarihten başlayarak 1 yıl içinde dava açmak zorundadır.
• Gecikmeyi haklı kılan sebepler ortaya çıkarsa, sebebin ortadan kalkmasından başlayarak 1 ay içinde dava açılabilir.
• Çocuğun dava hakkı, ergin olmasından itibaren en geç 1 yıl içinde kullanılmalıdır.
Bu bilgiler, aile hukuku kapsamında soybağı ve babalık davasına dair temel kuralları ve süreleri özetlemektedir. Daha detaylı bilgi için uzman bir hukukçuya danışılması önerilir.
